Cách lấy hơi khi hát được xem là một yếu tố quan trọng trong thanh nhạc, giúp duy trì dưỡng khí cũng như biểu đạt nội dung và tình cảm của bài hát một cách tốt nhất. Vậy cách lấy hơi khi hát như thế nào? Hay nói cách khác là làm thế nào để lấy hơi khi hát?
1. Tại sao cần phải lấy hơi khi hát?
Trước khi tìm hiểu cách lấy hơi khi hát, bạn cần biết tại sao cần phải thực hiện hoạt động lấy hơi khi hát. Việc chủ động lấy hơi lúc khởi tấu cũng như trong bài hát sẽ giúp cho tiếng hát được đầy đặn và có năng lực hơn. Thực tế, nhiều người cảm thấy hơi của mình ngắn, hoặc tiếng yếu, một phần lớn, là không lấy hơi đúng cách hay không ý thức để lấy hơi đúng lúc.
Biết cách lấy hơi khi hát cũng sẽ giúp bạn bắt đầu câu hát được đều đặn và sắc bén. Tai một số đoàn hát, ca sĩ không chuyên, nhóm nhạc khởi tấu chưa đều, phần nhiều là do chưa tập lấy hơi chủ động.
2. Cách lấy hơi khi hát? Lấy hơi khi hát như thế nào?
Thực tế, việc lấy hơi khi hát phụ thuộc vào sự điều chế của nhiều bộ phận như Phổi (lungs), cơ hoành (diaphragm), khung xương sườn (rib cage), tim (heart) và được chia thành nhiều loại khác nhau:
- Lấy hơi bằng ngực
Lấy hơi theo cách này, cơ hoành sẽ chuyển động một chút về phía dưới. Khi này lực hút không khí vào kéo vào trong trong, những cơ ở xương sườn và khung xương sẽ giãn ra. Người thực hiện sẽ cảm thấy phần ngực, vai của mình căng phồng lên chủ yếu theo chiều ngang. Trường hợp lấy hơi đầy quá, bạn có thể có cảm giác tức ngực.
Nguyên nhân là do khu vực này là phần phổi và tim của bạn. Nếu lấy hơi quá đầy , phổi căng phồng lên, cơ và xương sườn nở rộng ra. Thế nhưng, khả năng nở rộng của xương sườn không đủ đáp ứng khả năng căng phồng của phổi. Chính vì thế, phổi sẽ bị ép lại gây cảm giác đau nhẹ. Nằm giữa phổi là tim. Bộ phận này cũng sẽ bị ép lại gây cảm giác đau khi phổi căng phồng trong quá trình lấy hơi ở ngực.
- Lấy hơi ở phần giữa ngực và bụng
Khi bạn lấy hơi theo cách này, cơ thể thường sẽ rơi vào trạng thái lưng chừng. Lưc này, phần bụng và ngực phồng nhẹ lên một chút. Bạn sẽ cảm thấy thoải mái bởi đây là cách lấy hơi trong phần lớn thời gian hoạt động của chúng ta. Thực hiện cách lấy hơi này, cơ thể của bạn sẽ giảm căng hơn. Phần cơ và xương sườn không còn chịu ảnh hưởng quá nhiều bởi sự phồng lên của phổi nữa. Lúc này, gánh nặng đã được “chia sẻ” một phần đến bụng.
- Lấy hơi ở phần bụng
Đây chính là cách lấy hơi ngược lại so với cách đầu tiên. Phổi của bạn sẽ chủ yếu phồng lên theo chiều dọc thay vì chiều ngang. Nguyên nhân là do bạn sử dụng lực phần lớn từ cơ hoành. Hầu hết cơ hoành này hạ sâu xuống để tạo lực hút mạnh hơn trong quá trình lấy hơi , từ đó giúp lượng hơi lấy vào sẽ nhiều hơn, mạnh hơn và nhanh hơn.
Cũng do cơ hoành hạ xuống nên những bộ phận bên dưới cơ hoành sẽ bị nén nên phồng về phía trước. Những người lần đầu tiên tập lấy hơi theo cách này sẽ cảm thấy hơi khó chịu một chút vì phần dưới bụng sẽ hơi đau. Tuy nhiên sau một thời gian, cơ thể sẽ được thích nghi dần và không còn cảm giác đau. Vì cơ hoành và cơ bụng sẽ giãn nở ra để thích ứng với cách lấy hơi này.
Điều này khó xảy ra với cách lấy hơi bằng ngực. Nguyên do là khung xương sườn cũng như các nhóm cơ giữ xương sườn khó có thể giãn nở được nhiều và nhanh như vậy. Do khả năng lấy hơi sâu hơn, nên đây là cách lấy hơi được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực liên quan đến hơi thở và sức khỏe như thiền, khí công, Yoga…
Trong thanh nhạc, cách này giúp bạn tận dụng lực đẩy của cơ hoành trong quá trình đẩy hơi ra khi hát giúp hơi thở ổn định chắc chắn.
3. Nguyên tắc cần nắm khi lấy hơi trong bài hát
Khi thực hiện hoạt động nói, muốn đảm bảo ý nghĩa, người ta chỉ ngắt sau một cụm từ, hay dừng lại sau một câu đầy đủ ý nghĩa. Trong bài hát cũng thế. Tuy nhiên, đôi khi cũng có trường hợp ngoại lệ, khiến bạn phải ngắt cầu nhiều hơn là câu văn cho phép. Hay buộc bạn phải hát luôn, không ngừng sau mỗi cụm từ, như trong câu nói có thể cho phép.
Với những trường hợp này, bạn cần tuân theo một số nguyên tắc dưới đây :
- Thông thường, lấy hơi trước mỗi câu hát hay lúc khởi tấu cũng như trong bài hát, chỗ bài hát ghi dấu lặng: có chỗ xem ra không cần lấy hơi, nhưng tác giả cố ý ghi dấu lặng để ca viên lấy hơi cho đồng đều, nhịp nhàng
- Với những câu hát dài cần ngắt để lấy hơi bổ sung, thì nên ngắt nơi nào có đủ nghĩa
- Tránh lấy hơi vụn vặt, cứ 2, 3 chữ đã ngưng để lấy hơi
4. Một số điều cần lưu ý khi lấy hơi? Cách lấy hơi hiệu quả
Trước khi tập lấy hơi, bạn cần nắm được một số lưu ý dưới đây:
- Trong quá trình lấy hơi
Tránh lấy hơi hoàn toàn qua miệng, trừ những trường hợp cao trào, phải cướp hơi, hoặc những trường hợp hát khi các vần mở mà phải hát nhanh, nhịp nhàng.
Không nên hít hơi quá nhiều, làm căng thẳng các cơ bụng, sườn, ngực … tác hại đến việc phát thanh. Cần tập lấy hơi theo mức dài ngắn, mạnh nhẹ của câu nhạc.
Hạn chế để hết hơi hoàn toàn mới lấy hơi khác, như vậy âm thanh cuối câu dễ bị đuối đi, có thể làm đỏ mặt, đỏ cổ …Tránh không nhô vai lên khi hít hơi vì sẽ ảnh hưởng đến các cơ hô hấp, lấy hơi không sâu được.
Không nên phình bụng ra trước khi lấy hơi : Chính không khí đi vào sâu trong phổi đồng thời với việc hạ hoành cách mô làm phình bụng ra. Nếu phình bụng trước sẽ làm cho cơ thể bị căng cứng, ảnh hưởng xấu đến việc phát âm.
- Trong khi đẩy hơi
Tránh đẩy hơi quá mạnh khi hát những dấu cao, dù có tốn nhiều hơi hơn hát dấu trầm ,nhưng nếu quá mạnh, sẽ làm thanh đới quá căng, ảnh hưởng tới âm sắc.
Cần linh hoạt trong điều chế nhịp thở cho phù hợp với tính cách của từng câu, để âm thanh vẫn âm vang đầy đặn từ đầu đến cuối câu. Điều chế hơi thở nhờ hoành cách mô nâng lên dần dần và mềm mại với sự hỗ trợ của các cơ bụng, còn lồng ngực vẫn căng tạo thành một cột hơi phía trên luôn luôn liên tục, đầy đặn.
Trên đây là chia sẻ về cách lấy hơi khi hát. Bài viết hi vọng đã đem đến những thông tin hữu ích cho bạn đọc.
